2016(e)ko ekainaren 14(a), asteartea

ORNOGABEAK

Ornogabeek bere izenak esaten duen bezala  ez dute ornorik eta arrautzen bidez ugaltzen dira guztiak.
 Ornogabe mota asko daude adibidez: araknidoak, araknidoak, kruztazeoak, miriapodoak, mluskuak eta anelidoak.

MOLUSKUAK: Ez dute hankarik, maskorra dute eta garroak ere bai. Arrautzen bidez ugalzen dira.

ANELIDOAK: Ez dute hankarik, maskorra ere ez, eraztunez osatuta daude eta garroak dituzte. Arrautzen bidez ugaltzen dira.

INTSEKTUAK:  Azal gogorra eta hanka artikulatuez  gain, hiru anka pare dituzte eta arrautzen bidez ugaltzen dira.

ARAKNIDOAK: Azal gogorra dute eta hanka artikulatuez gain, lau hanka pare dituzte, arrautzen bidez ugaltzen dira.

KRUZTAZEOAK: Azal gogorra dute eta hanka artkulatuez gain bost hanka pare dituzte, oskoldunak dira eta arrautzen bidez ugltzen dira.

MIRIAPODOAK: Azal gogorra dute eta hanka artikulatuez gain, hanka ugari dituzte eta arrautzen bidez ugaltzen dira.

2016(e)ko ekainaren 13(a), astelehena

INTSEKTU PALUA ETA INTSEKTU HOSTO


Mantis erlijiosaren antzera, intsektu palua eta intsektu hostoa zuhaitzen eta zuhaixken adarretan bizi dira. Eta intsektu makila eta intsektu hostoa belarjaleak dira. Gauetan elikatzea saiatzen dira. Dirudi oso ahulak direla, ibiltzerakoan duten abiadura oso mantsoa delako, eta ezkutatzeko modu ikaragarriak hedatu dituzte. Intsektu paluak  Phasmatodeak” dira.  Beraien gorputza luzea da eta ederki antzeratzen dute zuhaitzen adarrak. Intsektu hostoa berriz “Phyllidae” familiakoak dira. Beraien gorputza luzea eta laua da eta hosto batera gogoratzen digute.

INTSEKTU PALUA
HAU NUEVA GUINEAKO INTSEKTU PALUA DA
INTSEKTU PALUA BAKARRIK BIZI DA?

Intsektu paluko espezie batzuk taldean bizi dira eta kalte asko eragin ahal dute. Australiako espezie batek, Didymurian Violascens, eukaliptoak arriskuan jar dezake benetan. 1963-an intsektu hauen talde-multzo ugarik 1683km koadro eukalipto baso hondatu zituzten, hau da 240 futbol zelai bezala.




INTSEKTU PALUAK BESTE DEFENTSA BATEN BAT DU?

Bai batzuk beste defentsa bat dute, adibidez, Nueva Guinean intsektu palua gorputza arantzaz beteta du eta hankak ere. Erasotzen badiote bere hankekin eraso dion intsektua zapaldu eta hil egiten du eta gainera erasoko duen suge baten moduan ipintzen da. Beste batzuk eskorpioiek erasotzeko forma hartzen dute. Berriz beste batzuk gas errepelente bat botatzen dute 40 zentimetroko distantziara.

NOLA IZKUTATZEN DIRA INTSEKTU PALUAK?

Intsektu paluak beti ezkutatzen dira adar multzoen artean  edo sasietan. Berriz mendi euritsu eta tropikaletan askok erakusten dute kolore bat eta itxura bat imitatzen dutela              euriarekin eramandako zuhaitzen zati altuko adar txiki jausiei.

Imitatzeko kapazitatea da hain trebea zerbaitek ukitzen duenean  adar siku bat bezala lurrera erortzen dela.

INTSEKTU HOSTOAK

NON BIZI DIRA INTSEKTU HOSTOAK?

Pazifikoko hegoaldeko isletako mendietan, Afrikan, Sri Lankan eta Australiako iparraldean.


INTSEKTU HOSTOAK HEGAN EGIN AHAL DU?
Intsektu paluaren ar batzuen antzera, arrak hegan egiten dute baina emeek ez. Nahiz eta Javanako intsektu hostoko emeek hegoak izatea. Eta intsektu paluekin gertatzen den bezala, intsektu hostoaren emeak ez du beti behar emankortzea arrarengatik.   Eme askok uzten dute arrautzak lurrera jausten. Eta batzuetan, inurriek haziak direla pentsatzen dute eta bere inurritegira eramaten dituzte.    

ERLEA


                                                               ERLEAK


Erleak oso garrantzitsuak dira loreentzat eta guretzat zeren eta polinizazioan asko laguntzen dute. 


Pena handia da zerbait ziztatzen dutenean hil egiten direla. 
Eztia egiten dute polenarekin eta erlauntzetan koloiak dude. 
Kolonetan erle erregina eme emankor bakarra da eta arrautzak errutea da bere eginkizuna, erle langileak emeak dira, baina antzuak, eta eztia eta argizaria ekoiztea da haien lana, besteak beste, erlamandoak arrak dira, eta erregina emaltzea dute zeregin bakarra.

ARMIARMA

Armiarma intsektuetatik ehiztari oberenetarikoa da, hainbat estrategia ditu: horietako bat armiarma sarea da, zedazko sare batekin arrapatzen ditu bere harrrapakinak horrela intsektu egalariak arrapatu ahal izaten ditu. Hori geien erabiltzen dena da , beste batzuetan armiarma lur azpian izkutatu egiten da eta intsektu bat ikusten duenean bere 8 ankekin eraso egiten dio eta bere sarea erabiliz ito egiten du
.
  1. Udaberrian ugaltzen dira, arrak emea ernaldu eta gero emeak arra jaten du eta umeak atera egiten direnean ama jaten dute, eta gero bakoitza bere bidetik doa . Armiarmak ez dute ia erlaziorik, aiek bakarrik bizi dira, Munduko 2.  arriskutsuena da, eltxoaren atzetik.

EHUNZANGOA


                                                                 EHUNZANGOA



Txantiloi:Taxotaula automatikoa Chilopoda edo ehunzangoak (grezieratik, kheilos, ezpainak eta podos, hankak) askotaneskolopendra edo ehunzango deituakartropodoak dira Myriapoda taldekoak. 21 segmentuz edo metameroz osatutako gorputz luzea dute eta estua dute. Segmentu bakoitzaren bi aldeetan hankak dituzte eta 10 zentimetro arte neurtu ditzakete. Batzuek pozoina dute. Haragijaleak dira eta ehizatzeko ahoaren ondoan apendizeak dituzte. 3.300 espezie deskribatu dira.
Chilopoda eta Diplopodaren arteko ezberdintasuna hanka kopuruan dago, baina ez luzeeran, baizik eta segmentuka. Chilopodoek hanka pare bakarra dute metamero bakoitzean eta milazangoek bi hanka pare dituzte metameroko.
Mundu osoan zehar bizi dira, giro rtikotik basamortuetara. Hala ere beti gune hezeetan bizi dira, hezetasun asko galtzen baitute gorputzetik.

2016(e)ko ekainaren 12(a), igandea

ESKORPIOIA






Eskorpioien pedipalpoek pintza itxura dute eta ezten pozointsu bat abdomenaren atzeko aldean. 

Eskorpioi batzuek iluntasunean argia ematen dute eta askotan urdin argi antzekoa da, arrautzak lur azpian berotzen ditu eta bizkarrean garraiatu.
 1500 espezie ezagutzen dira eta 100 espezie fosil.


 Mundu guztian zehar bizi dira Groenlandian, Zeelanda Berrian eta poloetan izan ezik hau da leku hotzetan ez dira bizi. Espezie batzuk 23 zentimetrora heldu ahal dira.
Zefalotoraxa giltzaturik gabeko oskolez estalia izaten du, eta buruan pintza banako bi luzakin sendo.
 Harripeetan, pareta zuloetan, leku ilunetan egoten dira.
 Ondoez handiak eragiten ditu eskorpioien pozoiak: Buthus occitanus izeneko espeziearenak hanturak, gorakoak eta zorabioak eragin ditzake, eta baita heriotza ere pertsona argaletan.
 Mota horretako batzuk badira Iberiar penintsulan
Okerragoa da tropikoetako zenbait motaren pozoia: Mexikoko Centrurusarenak eta Androcotonus mauretanicusarenak hil ere egin dezake, nerbio sistema geldiaraziz.

2016(e)ko ekainaren 1(a), asteazkena

ZIZTADAK

Gaur goizean ziztadaz beteta esnatu naiz eta horreri buruz jakiteko interneten begiratu dut eta hau aurkitu dut:

ZIZTADAK

Hainbat motatako ziztadak daude, baina gehienak, intsektuenak, tabanoenak eta erle eta liztorrenak dira. Beraien ziztadak min egiten dute, bulto uzten dute pikatzen dute. Lehenengo egin behar dena, ziztada ikusten denean, ziztada garbitzea da zauri bat egiten duzunean bezala eta ziztada hotzean eduki. Medikuak esango du beharrezkoa bada erabiltzea, analgesikoak edo antihistaminikoak. Erle batek pikatzen dizunean liztorra kendu behar da kontu handiz ez apurtzeko. Txarto arnasten hasten bazara edo ziztaden bultoa gehiegi handitzen hasten bada medikura joan. Baina ziztada gehienekin ez da hori gertatzen. Pertsona bat benenora alergikoa bada beti medikamendua ondoan eduki behar da.